Trong bài giảng, ĐTC đã diễn giải bài Tin Mừng thuật lại dụ ngôn người cha nhân từ chờ đợi và vui mừng đón tiếp người con thứ hoang đàng trở về, còn người con cả thì giận dữ trước thái độ của người cha đón tiếp đứa con hư hỏng trở về và truyền mở tiệc ăn mừng. ĐTC nhận xét rằng:

Thái độ của người con cả

”Trong sự thiếu khả năng tham dự bữa tiệc mừng, người con cả không những không nhìn nhận đứa em và cũng chẳng nhìn nhận cha mình. Anh ta thích thân phận kẻ mồ côi hơn là tình huynh đệ, thích cô lập hơn là gặp gỡ, thích cay đắng hơn là tiệc mừng. Không những anh ta chẳng hiểu và tha thứ cho đứa em, nhưng cũng chẳng chấp nhận sự kiện mình có một người cha có khả năng tha thứ, sẵn sàng chờ đợi và cảnh giác để không ai bị loại trừ, tắt một lời, đó là một người cha có khả năng cảm thương.

Dụ ngôn phản ánh thực tại nhân loại

Từ nhận xét đó, ĐTC nói: ”Trên ngưỡng cửa nhà ấy, dường như có biểu lộ mầu nhiệm nhân loại chúng ta: một đàng có tiệc mừng vì người con được tìm lại, và đàng khác có một thứ tâm tình nổi loạn và phẫn nộ vì sự kiện người ta ăn mừng sự trở về của đứa em. Một đàng là sự đón tiếp người đã cảm nghiệm lầm than và đau khổ, hôi hám và mong được ăn thực phẩm heo ăn; đàng khác là sự giận dữ vì người ta dành chỗ cho kẻ không xứng đáng và không đáng được hưởng vòng tay ôm như thế.

Vì thế, nơi đây một lần nữa, ta thấy sự căng thẳng xuất hiện nơi dân chúng, trong các cộng đoàn chúng ta và thậm chí nơi chính chúng ta nữa. Một sự căng thẳng, đi từ Cain và Abel, đang ở trong chúng ta và chúng ta được mời gọi nhìn thẳng mặt nó. Ai là người có quyền ở lại giữa chúng ta, được một chỗ nơi bàn ăn của chúng ta, trong các cuộc hội họp, giữa những lo âu và bận tâm của chúng ta, trong các quảng trường và thành thị của chúng ta? Dường như câu hỏi giết em này tiếp tục vang âm: ”Tôi có phải là người canh giữ em tôi đâu?” (Xc St4,9)

Nhân loại bị chia rẽ và oán thù

ĐTC giải thích rằng ”Chắc chắn cũng có bao nhiêu hoàn cảnh có thể nuôi dưỡng chia rẽ và xung đột; không thể chối là có những tình trạng có thể đưa chúng ta đến chỗ xung đột và chia rẽ. Chúng ta không thể phủ nhận điều đó. Chúng ta luôn bị đe dọa vì cám dỗ tin tưởng nơi oán ghét và báo thù như những hình thức hợp pháp để đạt công lý một cách mau lẹ và hữu hiệu. Nhưng kinh nghiệm cho chúng ta thấy oán ghét, chia rẽ và báo thù chỉ giết hại tâm hồn dân chúng ta, làm cho niềm hy vọng của con cái chúng ta bị ô nhiễm, và phá hủy, tước mất tất cả những chỉ chúng ta yêu mến”.

Để vượt thắng cần hướng nhìn trái tim Người Cha

Vì thế, Chúa Giêsu mời gọi chúng ta hãy nhìn và chiêm ngắm trái tim Người Cha. Chỉ từ đó chúng ta mới có thể khám phá mỗi ngày chúng ta là anh chị em với nhau. Chỉ từ chân trời mở rộng ấy mới có thể giúp chúng ta vượt thắng những tiêu chuẩn thiển cận, chia rẽ, và nhờ đó chúng ta mới có thể đạt tới một cái nhìn không chủ trương che đậy hoặc phủ nhận những khác biệt giữa chúng ta, bằng cách tìm kiếm một sự ép buộc hiệp nhất hoặc âm thầm gạt ra ngoài lề. Chỉ khi nào chúng ta có khả năng mỗi ngày ngước mắt lên trời và đọc kinh ”Lạy Cha chúng con”, chúng ta mới có thể đi vào năng động giúp chúng ta nhìn và dám sống với nhau, không phải như kẻ thù, nhưng như anh chị em với nhau”.

Tham gia vào tình thương xót của Cha

Tiếp tục bài giảng, ĐTC giải thích lời người Cha nói với người con cả: “Tất cả những gì của cha là của con” (Lv 15,31), đây không phải chỉ là của cải vật chất, nhưng còn là sự tham gia vào chính tình thương và lòng cảm thương của Cha. Đó là gia tài và là sự phong phú lớn nhất của Kitô hữu.

”Tất cả những gì của cha là của con”, cả khả năng thương xót của cha nữa. Chúng ta đừng chiều theo cám dỗ thu hẹp thân phận làm con của chúng ta vào vấn đề luật lệ và cấm đoán, các nghĩa vụ và những chu toàn. Sự kiện chúng ta thuộc về cha và sứ mạng của chúng ta không nảy sinh từ sự duy ý chí, duy luật lệ, duy tương đối hoặc duy hoàn hảo, nhưng từ những người tin tưởng, hằng ngày khiêm tốn và kiên trì cầu khẩn: ”Xin cho nước Cha được hiển trị!”

Mỗi người bổ túc phần kết bỏ ngỏ của dụ ngôn

ĐTC nhận xét rằng dụ ngôn Tin Mừng ở đây để ngỏ phần kết. Chúng ta thấy người cha xin người con cả hãy vào dự tiệc lòng thương xót. Thánh Sử Tin Mừng không cho biết đâu là quyết định của người con cả về vấn đề này? Anh ta có vào dự tiệc mừng không? Chúng ta có thể nghĩ rằng phần kết thúc này được bỏ ngỏ với mục đích để mỗi cộng đoàn, mỗi người chúng ta, có thể viết vào đó bằng cuộc sống của mình, bằng cái nhìn và thái độ đối với người khác. Kitô hữu biết rằng trong nhà Cha có nhiều chỗ, chỉ những ai không muốn vào để tham gia niềm vui mới ở ngoài mà thôi.